ANI VE ÖZELLİKLERİ

Toplum hayatında önemli görevler üstlenmiş, toplumu ilgilendiren 

önemli olayları bizzat yaşamış veya bu olaylara şahit olmuş 

kişilerin bu olayları duyurmak için sanat değeri taşıyan bir üslupla 

yazdıkları yazılara “anı” (hatıra, hatırat) denir. Anıların yazıldığı 

defterlere “hatıra defteri” denir.

ANI(HATIRA) NIN ÖZELLİKLERİ ŞUNLARDIR:

Anılar tarihi gerçeklerin öğrenilmesine katkı sağlar.

Gelecek kuşaklara ders vermek ve kamuoyu ile hesaplaşmak amacı 

da vardır.

-Anılar kişinin yaşadığı dönemle ilgili bilgiler de verir. Bu

 bakımdan anılar tarihe ışık tutan kaynaklar arasında yer alır.

-Yaşanmış olayların gizli kalmış bazı yönlerini açığa çıkarır.Ancak 

bunlar, olaylara kişisel bakış açısıyla kaleme alınmış

 olduklarından kesin ve bilimsel bir doğru gibi kabul edilemez ve 

nesnel bir belge niteliği taşımaz.

-Anılar sonradan kaleme alındığı için olaylar üzerinden çok zaman

 geçmiş olur. Kişi bu zaman içinde değişim geçirebilir, olaylara 

bakış açısı değişebilir. Dolayısıyla anılar yazıldıkları andan 

bakılarak kaleme alınır.

-Anıların mutlaka gerçeği anlattığı söylenemez, onlara sağlam 

tarihî belgeler olarak bakılamaz.

TÜRK EDEBİYATINDA YAZILAN ÖNEMLİ GEZİ YAZILARI

Türk edebiyatında yazılan önemli gezi yazıları şunlardır:

-Mirat-ül Memalik – Seydi Ali Reis (İlk gezi kitabımız)

-Seyahatname – Evliya Çelebi

-Avrupa’da Bir Cevelan – Ahmet Mithat Efendi (Batı tekniğine 

uygun ilk gezi örneği)

-Hac Yolunda – Cenap Şahabettin

-Avrupa Mektupları – Cenap Şahabettin

-Frankfurt Seyahatnamesi – Ahmet Haşim

-Anadolu Notları – Reşat Nuri Güntekin

GEZİ YAZISI

Herhangi bir kimsenin, daha çok bir edebiyat sanatçısının gerek 

yurt içinde gerekse yurt dışında gezip gördüğü yerlerdeki 

toplumları, kentleri, yerleri, yaşayışları, âdet ve töreleri, gelenek ve 

görenekleri, doğal ve tarihî güzellikleri, ilgi çeken değişik yönleri 

edebî bir üslup içinde kaleme alarak anlatmasına “gezi yazısı”

 (seyahatname) denir.

                  Gezi Yazısının Özellikleri Şunlardır

-Gezi yazılarında, gezilip görülen yerin bütün özellikleri ele 

alınır.

-Gezilen yerin özellikle tarihî, coğrafî, tabiî ve sosyal nitelikleri

 belirgin şekilde anlatılır.

-Gezi yazılarında gezginin dikkatini çeken ve farklı bir özellik

 gösteren insanlar, tarihî ve tabiî güzellikler, farklı kültürler 

gibi konular güncel olaylarla da bütünleştirilerek edebî bir

 üslupla yazıya geçirilir.

-Gezi yazılarında ayrıca yörenin dil, din, inanç, âdet, gelenek, 

görenekleri incelenir. Bölgedeki insanların düşünce yapısı 

ortaya konur.

-Bölge, okuyucunun daha iyi anlaması açısından başka 

bölgelerle kıyaslanır.

-Yazar, gezisi esnasında birçok yer görür, birçok insanla tanışır; 

bunları hafızasında tutmak zor olduğu için gezi esnasında kısa

 notlar alır ve bunları hikâye eder.

-Gezi yazısı gezilen bölge için belgesel bilgiler içerir. Bu 

bakımdan gezi yazısında yazar gözlemlerine yer vermeli, yanlış

 bilgiler aktarmamalıdır. Gezi yazısında gerçek bilgiler 

verilmelidir. Ancak gezi yazıları her şeye rağmen kişisel bir 

değerlendirme içerdiği için nesnel verilerden oluşan bilimsel bir

 belge niteliği taşımaz. Sadece fikir verici bir içeriğe sahiptir. 

-Dış dünyayı yazarın gözüyle anlamaya yarar.

ÖNEMLİ FIKRA YAZARLARI

Halide Edip Adıvar

Falih Rıfkı Atay

Burhan Felek

Yusuf Ziya Ortaç

FIKRA(KÖŞE YAZISI)

Bir yazarın herhangi bir konu veya günlük olaylar hakkındaki 

görüşlerini ayrıntıya inmeden , kanıtlama gereği duymadan yazdığı 

gazete ve dergi yazılarına denir.

                                     ÖZELLİKLERİ

-Günü birlik olaylarla ilgili yazılır

-Yazarın öznel bir görüşle kaleme aldığı yorum ve düşünce

 yazılarıdır

-Genellikle açıklayıcı anlatım türü kullanılır

-Ayrıntılara girilmeden kaleme alınır.

-Kanıtlama veya okuyucuyu inandırma gereği duyulmadan yazılır

ÖNEMLİ MAKALE YAZARLARI

-Ali Canip Yöntem

-Ziya Gökalp

-Yahya Kemal Beyatlı

-Mehmet Kaplan

-Cenap Şehabettin

-Ahmet Hamdi Tanpınar

MAKALE ÖRNEĞİ